4 marca 2022r. z okazji Dnia Kobiet odbyło się spotkanie dla członkiń Stowarzyszenia Metalowych Serc w Przemyślu z udziałem gości specjalnych: Pani dr n. med. Edyty Guty Profesor Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnio- Europejskiej oraz Pani dr n. o zdrowiu Ireny Puszkarz, których to powitali Grzegorz Strzałkowski – Wiceprezes i Alicja Pietruszka – Zasadny Honorowy Prezes.
Spotkanie miało charakter okolicznościowo – edukacyjny. Pani Doktor Irena Puszkarz wygłosiła prelekcję na temat: WPŁYW PSYCHIKI NA WYSTĘPOWANIE SCHORZEŃ KARDIOLOGICZNYCH, zaś Pani Profesor Edyta Guty opowiedziała o swoich działaniach w PWSW i przedstawiła ofertę kolejnych spotkań edukacyjnych dla członków Stowarzyszenia.
Nasze członkinie z zainteresowaniem wysłuchały wystąpień obu Pań.
Spotkanie odbyło się z miłej atmosferze, jednak radość przyćmiły wydarzenia związane z sytuacją w kraju i na świecie; agresją Rosji na Ukrainę.
Zdjęcia ze spotkania znajdują się w GALERIA
Poniżej przedstawiamy fragmenty z prelekcji Pani dr Ireny Puszkarz:
Epidemia współczesnego świata
Choroby układu krążenia w bardzo wielu krajach stanowią główną przyczynę zgonów
Nawet w krajach dobrze rozwiniętych każdego roku umiera więcej ludzi z powodu chorób układu krążenia, niż z powodu jakichkolwiek innych chorób
W Polsce z przyczyn kardiologicznych umiera rocznie około 175 tysięcy osób, co stanowi 46% wszystkich zgonów
Definicja zdrowia – WHO
Zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia)
Od najdawniejszych czasów…
“Leczenie wielu chorób, nie jest znane lekarzom Hellady, gdyż nie baczą oni na całość, którą także studiować należy, albowiem nie może być zdrowa część, kiedy niedomaga całość” Platon (427-347p.n.e.)
„By leczyć ciało ludzkie, konieczna jest wiedza o całości zjawisk”
„Jest wielkim błędem naszego czasu, że lekarze oddzielają dusze od ciała”
„Trzeba wiedzieć, że z mózgu samego płyną nasze przyjemności, radość, śmiech, wesołość, a także nasze smutki, ból, żałość i łzy…” Hipokrates (460–377 p.n.e.)
„Gniew powoduje tętno wysokie, duże, szybkie, często gwałtowne.
Radość tętno duże, powolne, rzadkie, umiarkowane.
Smutek małe, powolne, rzadkie, wątłe.
Strach świeży – tętno szybkie, nieuporządkowane, nierówne.
Miłość powoduje tętna nierówne, bez nazwy i nieuporządkowane”
Józef Struś XV wiek
Typowy pacjent z chorobą wieńcową… „pełny zapału, ambitny a jego wskaźnikiem napędu jest zawsze pełna szybkość naprzód”.
Życie pod presją czasu i przyzwyczajenie do pracy „jak w maszynce” są odpowiedzialne za zmiany w naczyniach wieńcowych. Wiliam Osler XIX wiek
Powiązanie psychiki z kardiologią
„serce zamarło ze strachu”
„serce pęka ze zmartwienia”
„złamać komuś serce”
„mam spokojne serce”
„ofiaruję ci serce i duszę”
„z całego serca życzę ci”
Psychosomatyka – Psychokardiologia
Psychosomatyka – nauka zajmującą się powiązaniem wpływu czynników psychicznych środowiska zewnętrznego na zdrowie i funkcjonowanie człowieka. Łączy wiedzę głównie z psychiatrii i interny
Psychokardiologia bada związki między stanem psychicznym a chorobami sercowo naczyniowymi najpowszechniejszymi chorobami cywilizacyjnymi
Zdrowe serce – zdrowy mózg
Serce jest połączone z mózgiem za pomocą nerwu błędnego, który kontroluje częstość pracy serca (HR – hart rate) poprzez impulsy elektryczne wysyłane do węzła zatokowo przedsionkowego. Uwalniana tu acetylocholina spowalnia pracę serca
Gdy nerw błędny nie jest stymulowany, powoduje reakcje lęku i strachu czyli przyspiesza akcję serca i podnosi ciśnienie
Pełen emocji świat ludzi chorych
Zaburzenia psychiczne
najczęstsze zaburzenia psychiczne związane z chorobami kardiologicznymi:
Depresja
Zaburzenia lękowe
Zaburzenia nerwicowe
Depresja – rola cytokin prozapalnych
U pacjentów depresyjnych wyższe stężenie markerów zapalnych, interleukiny 6, CRP oraz fibrynogenu
Negatywny wpływ na mięsień sercowy poprzez pobudzenie przebudowy mięśnia lewej komory i upośledzenie jego kurczliwości
CHUK choroby z tłem zapalnym – mobilizacja układu odpornościowego
Wzrost stężenia cytokin prozapalnych zmniejsza produkcję serotoniny – hormonu szczęścia
Niedobór serotoniny
Spadek nastroju
Smutek
Skłonność do agresji
Brak apetytu lub objadanie się
(głównie słodyczami)
Bezsenność
Problemy z koncentracją
Depresja – rokowanie
Pacjenci z depresją towarzyszącą przewlekłej chorobie niedokrwiennej serca nie mają motywacji do zmiany stylu życia, do podejmowania zachowań prozdrowotnych, dłużej pozostają na zwolnieniu lekarskim, odczuwają większy stres i trudności w funkcjonowaniu społecznym
Rzadko stosują się do zaleceń lekarskich, pielęgniarskich, gorzej współpracują w procesie leczenia, odczuwają lęk przed swoimi dolegliwościami
Badania naukowe
Nasilenie objawów depresyjnych zwiększa ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca i wystąpienia zawału mięśnia sercowego
Przebyty epizod depresyjny 2- do 5-krotnie zwiększa ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca
Rozpoznanie dużej depresji u pacjenta po zawale mięśnia sercowego stanowi niezależny czynnik ryzyka wystąpienia u niego zgonu w ciągu sześciu miesięcy
Lęk a choroby sercowo-naczyniowe
Zmiany biochemiczne (podwyższenie stężenia kortyzolu, adrenaliny, noradrenaliny we krwi, hiperglikemia) powodują przyspieszenie akcji serca, podwyższenie ciśnienia tętniczego, zwiększenie zaopatrzenia w tlen mózgu i mięśni, rozszerzenie dróg oddechowych, przyspieszenie oddechu, wzrost agregacji płytek
Nadmierna stymulacja receptorów w sercu może prowadzić do rozwoju zaburzeń czynnościowych
Z czasem, gdy reakcje się utrwalają, mogą wywołać organiczne uszkodzenie narządu lub regulacji układu
Symptomy lęku
odczucie bicia, ciężaru albo przyspieszenia serca
ból lub dyskomfort w klatce piersiowej
utrudnione oddychanie
zawroty głowy
uczucie dławienia w gardle
drżenie lub dygotanie
omdlewanie
pocenie się i duszność
Nawet 48% pacjentów z objawami zaburzeń lękowych zgłasza dolegliwości bólowe w klatce piersiowej
Konsekwencje objawów lękowych
W odpowiedzi na niedokrwienie mięśnia sercowego receptory znajdujące się w sercu zawiadamiają mózg o zagrożeniu drogą układu nerwowego – wprowadzają tym samym organizm w stan czujności, podnosząc poziom lęku
Stan fizjologiczny wywołany lękiem wzmaga uczucie dyskomfortu i dolegliwości bólowe, które zwrotnie podnoszą poziom lęku
Zaburzenia nerwicowe
Zaburzenia somatomorficzne „nerwica serca”
łatwe męczenie się nawet przy małym wysiłku, uczucie zatykania gardła, trudności w oddychaniu, niemożność głębokiego oddechu, kłujące bóle w okolicy serca, „zamieranie serca”, bicie i kołatanie serca, bóle i zawroty głowy, pocenie się, uczucie gorąca, omdlenia, dreszcze, zaburzenia snu
Zespół lęku napadowego intensywne poczucie lęku objawiające się objawami fizycznymi (kołatanie serca, duszność, dławienie, omdlewanie), klienci pomocy doraźnej
Zespół lęku uogólnionego „zamartwianie się”, ciągłe obawy, napięcie ruchowe, bóle w klatce piersiowej (48% pacjentów)
Rokowanie w zaburzeniach lękowych
Lęk może prowokować zmiany niedokrwienne serca a jego nasilenie zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca, zawału mięśnia sercowego, zgonu z przyczyn sercowo naczyniowych
Silny stres połączony z lękiem u osób z chorobą niedokrwienną serca może spowodować nagłą śmierć
Ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia u pacjentów z najwyższym poziomem lęku jest 2,45 razy większe niż u osób bez objawów lękowych
Postępowanie i leczenie
Zarówno w profilaktyce i leczeniu istotne jest informowanie i edukacja pacjenta w dostosowaniu się do nowej sytuacji zdrowotnej, powoduje zmniejszenie poczucia lęku i może zapobiec wystąpieniu objawów
Wyjaśnienie w przystępny sposób istoty choroby czy zabiegu operacyjnego zmniejsza ryzyko pojawienia się zaburzeń depresyjnych czy lękowych
W farmakoterapii stosuje się leki przeciwdepresyjne oraz anksjolityczne (przeciwlękowe)
Wnioski
Błędem jest traktowanie objawów psychicznych jako naturalnych w przypadku obecności ciężkiej choroby somatycznej czy podeszłego wieku chorego
Wystąpienie objawów psychopatologicznych obliguje do diagnostyki w kierunku zaburzeń psychicznych
Skuteczne leczenie zaburzeń psychicznych w przebiegu choroby somatycznej zmniejsza ryzyko powikłań i zgonu oraz poprawia jakość życia i funkcjonowanie pacjentów.
Piśmiennictwo
1.Orzechowska A. Denys K. Gałecki P. Kiedy podejrzewać podłoże psychiczne w zaburzeniach układu krążenia? Medycyna po Dyplomie https://www.researchgate.net/publication/283343965.
2.Kuciel-Lewandowska J.M., Laber W.Z. Kierzek A., Paprocka-Borowicz M. Ocena poziomu lęku i depresji u pacjentów przed rehabilitacją kardiologiczną. Piel. Zdr. Publ. 2015; 3: 247–251.
3.Rymaszewska J. Konsultacje psychiatryczne w kardiologii i kardiochirurgii. Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2007; 3: 1-7.
4.Grzybowski A. Sak J. Józef Struś (1510-1568) jako prekursor współczesnej wiedzy o układzie krążenia w 500. rocznicę jego urodzin. Archiwum historii i filozofii medycyny 2011, 74: 37-46.